Vet Belangrijk!

Als je denkt aan lichaamsvet, dan denken de meesten aan een onderkin, een buikje of vetrolletjes. Maar wat de meesten niet weten is dat je lichaamsvet een orgaan is net als je hart, je longen, je huid etc.

Men beschouwt ons lichaamsvet als een hoopje blubber die ervoor zorgt dat we het lekker warm hebben. Maar inmiddels weet men wel beter en dat begon met de ontdekking van het vethormoon Leptine. Dit hormoon heeft bindingsreceptoren in de hersenen waarna het er voor zorgt dat er een verzadigingsgevoel optreedt. Het remt je eetlust en stimuleert je verbranding. Mensen met veel overwicht zijn meestal naast dat ze insulineresistent zijn ook leptineresistent. Dus het stofje dat ervoor zorgt dat je genoeg hebt komt niet meer aan op bestemming wat resulteert in het makkelijker dooreten. De hersenen worden een soort van ongevoelig voor leptine door de overload aan  leptineaanmaak in het vetweefsel. Diezelfde werking treedt op bij insulineresistentie waarna uiteindelijk diabetes type 2 kan ontstaan.

Vet als orgaan, hoe zit dat? Vanwege het feit dat het vetweefsel hormonen aanmaakt die afgescheiden worden aan de bloedbaan en overal in het lichaam zijn invloed kan uitoefenen zoals in de hersenen en andere orgaansystemen mag men vet als orgaan beschouwen.

Er zijn een aantal vethormonen die worden aangemaakt door het vetweefsel, bijv. adiponectine en steroïdhormonen (oestrogeen), groeifactoren en cytokinen (bijvoorbeeld interleukine(IL)-6 en tumornecrosisfactor (TNF)).  Cytokinen zijn eiwitten die door immunocompetente cellen (zoals de witte bloedcellen (B- en T-lymfocyten) die het lichaam beschermen tegen binnendringende organismen) worden geproduceerd na stimulering door verschillende toxische stoffen en zijn van groot belang voor het ontstaan van de ontstekingsreactie 

In met name het buikvet worden allerlei van deze ontstekingsstofjes aangemaakt en samen met de slechte hormonen kunnen er allerlei ziektes ontstaan of zijn er zelfs al mee gelinkt: kanker, depressie, hart en vaatziekten, diabetes.

Teveel vet is niet goed voor ons maar te weinig vet ook zeker niet. De vrouwelijke geslachtshormonen worden gevormd uit vetten. Leptine is bijv. ook nodig om de cyclus op gang te brengen, dat de puberteit gaat starten en dat de menstruatie op gang komt.

Als we terug de geschiedenis in gaan dan zien we dat de kijk op vet erg is veranderd. Waar vet vroeger werd geassocieerd met rijkdom en weelde, een statussymbool kreeg,  bestempelen we in de hedendaagse maatschappij (soms onbewust) een dikker persoon als dom of aan het hebben van een gebrek aan doorzettingsvermogen of lui. 

De term “voor vol worden aangezien” is hier een afgeleide van.

Slechte reputatie                                                                                                     De reputatie van Vet werd begin van deze eeuw steeds minder goed toen men de relatie ging leggen met allerlei ziekten. Ook werd het niet meer als mooi gezien. Het idool Twiggy is hier een mooi voorbeeld van. Iedereen wilde lijken op de broodmagere Twiggy . Vet werd gehaat en je moest en zo min mogelijk van hebben.

Gelukkig zijn er de body-positifity bewegingen die de balans willen brengen hier in. Het lijkt de goede kant op de gaan maar we zijn er nog lang niet. We hebben vet nodig, maar hoeveel en hoe wordt dat bepaald door het lichaam?  Want wat is een normaal percentage lichaamsvet en gewicht? Dat varieert natuurlijk per persoon. Daar is niet 1 maat voor. De plek waar het vet zit is belangrijk maar ook hoe is je aanleg. Als we naar lichaamsgewicht kijken is dat al voor 40 -70 %  genetisch bepaald. In aanleg is dus al bepaald hoe dik je wel/niet wordt. Als we kijken naar lichaamslengte vinden we het normaal dat lange ouders een lang kind krijgen maar bij gewicht is dit voor een deel dus ook zo. Natuurlijk heb je hier zelf nog wel invloed op. Onderzoek bij tweelingen heeft uitgewezen dat eeneiige tweelingen, met dus hetzelfde genenpakket, met dezelfde leefomgeving, voeding etc. niet alleen gelijke lengte hebben maar dat ook hun gewicht nagenoeg gelijk is. Bij twee-eiige tweelingen daarentegen geldt dit niet. Ze bestaan maar voor de helft uit hetzelfde genenpakket en zo zie je dat de verschillende andere helft anders kan uitwerken op het gewicht/lengte.

Geslacht speelt bovendien ook nog een rol. Het vetpercentage ligt verschillend bij mannen en vrouwen. Vrouwen hebben over het algemeen meer vet. Als dit percentage daalt naar ongeveer 17 zie je bijvoorbeeld gebeuren dat de menstruatie stopt.

Wat gebeurt er nog meer bij teveel (buik)vet? Naast de overproductie van Leptine zijn er de ontstekingsstofjes uit het buikvet die tot aan de hersenen kunnen reiken en een depressieve stemming kunnen veroorzaken. Ook de bloeddruk is onder invloed van het vetpercentage. Teveel vet kan een hoge bloeddruk veroorzaken doordat het vet uit de (bewerkte) voeding samen met cholesterol de vaatwanden extra belast.

Vet kan ook op verschillende plaatsen gaan zitten, bij de lever en bij het hart waar het de functie van het orgaan verstoort. Leververvetting is een sluipmoordenaar door verkeerde leefstijl of overmatig alcohol gebruik. De lever kan hierdoor verbindweefselen en verschrompelen wat uiteindelijk kan resulteren in leverkanker. Je ziet en voelt het niet totdat het te laat is. Ook kinderen zijn hier al mee belast tegenwoordig.

ViceVersa                                                                                                                         Niet alleen vetweefsel maakt hormonen aan maar er zijn ook hormonen die bepalen hoeveel vet je aanmaakt. Stress kan je dik maken! Er zijn vele soorten stress. Gezonde stress is kortdurig en is goed te behappen. Er is een piek en daarna een herstel, te vergelijken met turbulentie in het vliegtuig. Het is even spannend maar daarna weer stabiel. Als stress te lang aanhoudt (slaaptekort, ontstekingen, chronische pijnklachten ) blijven de cortisol levels te hoog. Cortisol wordt in de bijnieren gemaakt. In extreme gevallen zoals een knobbeltje op deze bijnieren laat zien dat het teveel aan cortisol allerlei symptomen veroorzaakt: dikke buik, paarse striae, suikerziekte, depressie enz. Allemaal symptomen die we vaak terug zien onder de bevolking. Nou is het zo dat als het knobbeltje van de bijnier verwijderd wordt deze symptomen ook verdwijnen. Dit is in extreme gevallen maar wat we onder de bevolking zien is dat ons lichaam zoveel stress te verduren krijgt en zien we dus diezelfde symptomen verschijnen zonder dat er sprake is van een knobbeltje.

Het is te testen door je hoofdhaar te laten onderzoeken. Te vergelijken met de jaarringen van een boom waaraan je kan zien of het bijv. een droog of een nat jaar geweest is. Haar groeit 1 cm per maand en zo kun je dus aflezen hoeveel stress er was. Mensen met overgewicht heeft uitgewezen dat ze gemiddeld genomen veel hoger in hun stresslevels zaten. Cortisol is te verlagen met een pilletje. Maar ga na waar de stress vandaan komt. Als het mentale stress is moet hier de aandacht liggen. Is er sprake van een leververvetting dan kan het zomaar zo zijn dat het hormoon cortisol niet goed wordt afgebroken door de lever en moet dus de remedie liggen in het aanpakken van de leververvetting.  Je beland in een vicieuze cirkel doordat cortisol ook nog eens zorgt voor trek in hoogcalorische voeding, de welbekende snacktrek. Bij stress hebben we eerder zin in een snicker dan in een gezonde appel. Dit is een onbewust proces, een oeroude fight en flight reactie. We hebben hiervoor snelle suikers nodig.

Bij obese mensen vind er een herprogrammering van het lichaam plaats waardoor het lichaam altijd terug wil naar zijn comfortzone, overgewicht. De Setpoint is verstoord door teveel vet. Het honger en verzadigingsgevoel is in de war. Daar kun je doorheen maar dit is een lange weg. Daardoor vallen veel mensen vaak terug, blijft de ziekte bestaan en resulteert dit in een andere ziekte waarna medicatie wordt gegeven.

Bloeddrukverlagende middelen, insuline, prednison, antidepressiva, astma puffers, allemaal middelen die na overgewicht kunnen ontstaan, kunnen buikvet bevorderen. Het zijn vaak corticosteroïden middelen. Meer dan een kwart van de mensen met overgewicht gebruiken corticosteroïden. In de vorm van puffers, neusspray etc.. een vicieuze cirkel

Bedenk dus eerst wat is de oorzaak van je overgewicht: Eten? Slaap? Beweging? Genetische factor? Hormonaal? Schildklier? Menopauze? PCOS? Mentaal, eetstoornis? Hypothalamus beschadigd?

Het is te kort door de bocht om te zeggen: ieder pondje gaat door het mondje! Er zijn soms redenen waarom je lichaam meer vet blijft vast houden. En soms is dat maar goed ook. Het lichaam slaat overtollige afval/gifstoffen op in het buikvet waar die anders zou gaan circuleren door het lichaam met de nodige schadelijke effecten als gevolg.

Fat shaming Het beeld van eigen schuld, dikke bult speelt ook onder artsen, maar ik zie gelukkig dat er een verandering plaatsvindt. Daar waar de arts eerst zegt: je moet gewoon afvallen, wordt toch regelmatig ook doorgevraagd naar de leefomstandigheden, stress, beweging etc. Een positieve ontwikkeling die ik zeer toejuich.  Helaas heeft de huisarts vaak maar 10 minuten de tijd om het verhaal aan te horen, conclusies te trekken en een vervolgstap te bepalen.

Ik geloof in samenwerken om samen het beoogde doel te halen met het belang van de cliënt/patiënt voorop!

Met gezonde groet,

Melanie